POLIMERY I TWORZYWA SZTUCZNE
Tworzywami sztucznymi nazywamy materiały heterogeniczne, dwu- lub wieloskładnikowe, w których najważniejszym składnikiem są polimery.
Polimer jest związkiem wielkocząsteczkowym, zbudowanym z dużej liczby powtarzających się i połączonych za sobą identycznych elementów podstawowych, zwanych merami lub jednostkami strukturalnymi.
Na tworzywa sztuczne, oprócz polimerów, składają się określone dodatki lub środki pomocnicze: wypełniacze, nośniki, stabilizatory, zmiękczacze, barwniki, pigmenty, środki smarujące i inne.
Ze względu na pochodzenie wyróżniamy:
-
Naturalne związki wielkocząsteczkowe występujące w przyrodzie, np.: celuloza, lignina, białko
-
Związki wielkocząsteczkowe otrzymywane z polimerów naturalnych w wyniku modyfikacji prowadzącej do chemiczne zmiany właściwości polimerów nat.
-
Syntetyczne, otrzymywane w wyniku reakcji chem. Z małocząsteczkowych związków, zwanych monomerami
Polimer składający się tylko z jednego rodzaju merów nazywamy homopolimerem, a taki, który składa się z więcej rodzajów merów- hopolimerem.
Wyróżniamy dwa rodzaje polimerów biorąc pod uwagę ich właściwości użytkowe i technologiczne:
-
Elastomery- tworzywa o wydłużeniu pow. 100%. Są to polimery prawie liniowe, o małej gęstości sieciowania. Wiązania sieciowe sprawiają, że materiał powraca do kształtu pierwotnego po zdjęciu obciążenia.
-
Plastomery- polimery o wydłużeniu poniżej 100%. Po nałożeniu niewielkiego obciążenia, nieznacznie się odkształcają. Dwa typy plastomerów:
-
Termoplasty (amorficzne i krystaliczne)
-
Duroplasty ( termo- i chemoutwardzalne)
Termoplasty odznaczają się zwykle budową liniową, łatwo miękną podczas ogrzewania i twardnieją po ostygnięciu. Nawet używane wiele razy nie ulegają degradacji chem. Ani zanikowi plastyczności i zdolności do formowania , co daje możliwość przetwarzania odpadów. Do termoplastów zaliczamy:
-
Poliamidy
-
Poliwęglany
-
Polisulfony
-
Odmiany celulozy
Duroplasty termoutwardzalne odznaczają się budową sieciową, miękną początkowo w procesie ogrzewania, ale podtrzymywane w podwyższonej temperaturze twardnieją. Przemiana jest nieodwracalna.
Duroplasty chemoutwardzalne utwardzają się już w temp. Pokojowej w wyniku reakcji chem. z utwardzaczami.
Składniki, które wchodzą w skład tworzyw sztucznych a nie zaliczają się do polimerów mają na celu:
-
Nadanie specjalnych właściwości użytkowych ( np. niepalność, odporność na działanie światła, itd.)
-
Poprawę walorów estetycznych gotowych wyrobów przy jednoczesnej obniżce cny
-
Polepszenie właściwości technologicznych tworzyw dla ułatwienia przetwórstwa
-
Poprawę właściwości mechanicznych, cieplnych, dialektrycznych i innych
ŚRODKI SMARUJĄCE- ułatwiają przetwórstwo tworzyw sztucznych, zmniejszają tarcie wewnętrzne materiału i powiększają jego płynność, zmniejszają przyczepność tworzywa do gorących części maszyn przetwórczych. Trzy grupy:
-
Węglowodory
-
Kwasy tłuszczowe ich pochodne
-
Alkohole tłuszczowe, estry
STABILIZATORY- zapobiegają rozpadowi termicznemu tworzyw sztucznych podczas ich przetwarzania oraz następnej ich degradacji pod wpływem działania tlenu i promieniowania ultrafioletowego. Dwa rodzaje:
PIGMENTY I BARWNIKI- trzy grupy:
-
Pigmenty organiczne
-
Pigmenty nieorganiczne
-
Rozpuszczalne barwniki organiczne
ZMIĘKCZACZE- obniżają niezbędną temperaturę kształtowania wyrobów i poprawiają trwale ich elastyczność, udarność i odporność na niskie temperatury, ale zmniejszają ich wytrzymałość mechaniczną i odporność cieplną.
WYPEŁNIACZE-decydują o właściwościach mechanicznych i cieplnych tworzywa.
Przykłady polimerów i tworzyw sztucznych
ELASTOMERY: poliizopren (produkcja opon samochodowych), polibutadien (produkcja opon samochodowych), polichloropren (produkcja kabli elektrycznych, uszczelek)
TERMOPLASTY: polietylen (PF; produkcja materiałów na opakowania art. Przemysłowych i spożywczych; produkcja art. gosp. dom.), polichlorek winylu (PVC; twardy do produkcji rur; miękki na osłony izolacyjne, wykładziny podłogowe), poliwęglany (PC; elektrotechnika, elektronika, samochody, art. gosp. dom.)
DUROPLASTY TERMOUTWARDZALNE: fenoplasty (PF; niemodyfikowane alkoholowe lakiery ochronne drewna i metali), aminoplasty (art. gosp. dom., elektrotechnika)
DUROPLASTY CHEMOUTWARDZALNE: żywice poliestrowe ( lakiery piecowe i schnące w powietrzu, włókna syntetyczne), żywice epoksydowe (EP; kleje, tłoczywa)
TWORZYWA SZTUCZNE SPECJALNE: silikony (różne postacie: oleje, pasty, smary, lakiery, żywice, kauczuki, pianki, kleje; materiały elektroizolacyjne, emalie ochronne, środki przeciwpieniące), poliamidy (nowoczesna technika rakietowa i lotnicza, urządzenia nuklezrne, elektronika)
 |