Programowe treści kształcenia z poszczególnych przedmiotów Studia podyplomowe

Ustalenia definicyjne: czas wolny, rekreacja, wczasy, wypoczynek, odpoczynek, praca nad sobą, zabawa, rozrywka, gra, hobby. Historyczny rozwój zjawiska czasu wolnego. Pedagogika czasu wolnego i jej miejsce w systemie nauk. Budżet czasu, czas wolny i czas na wpół wolny. Funkcje czasu wolnego. Formy zagospodarowania czasu wolnego. Współczesne uwarunkowania czasu wolnego. Wychowanie do czasu wolnego.

Pojęcia: rozwój, pomoc, opieka, wychowanie, środowisko, grupa, diagnoza, metodyka, praktyka opiekuńczo-wychowawcza. Stosunek opiekuńczy, interakcje wychowawcze. Funkcje opieki i wychowania. Środowiska wychowawcze. Funkcje opiekuńczo-wychowawcze rodziny i szkoły. Metody, formy i techniki pracy wychowawczej. Warsztat pracy pedagoga.

Czas wolny w kategoriach wieku społecznego (dzieciństwo, młodość, dorosłość, starość). Funkcje czasu wolnego. Projekt edukacyjny w realizacji czasu wolnego. Instytucjonalne formy organizacji i spędzania czasu wolnego.

Poznanie społeczne (schematy i ich oddziaływanie, heurystyki wydawania sądów). Postawy i zmiana postaw (struktura i własności postaw, dysonans poznawczy). Relacje społeczne i wpływ społeczny (konformizm, posłuszeństwo, zachowania prospołeczne, agresja, facylitacja społeczna, próżniactwo społeczne, rola autorytetu). Relacje międzygrupowe (stereotypy, dyskryminacja i uprzedzenia). Atrakcyjność interpersonalna (wyznaczniki i konsekwencje atrakcyjności). Poznawanie siebie (poprzez introspekcję, obserwację własnego zachowania, schematy Ja, interakcję społeczną).

Człowiek jako problem filozoficzny. Główne nurty filozoficznych rozważań o człowieku. Wprowadzenie w problematykę aksjologiczną. Główne koncepcje aksjologiczne. Etyka jako nauka o moralności. Zagadnienie teorii wartości moralnej.

Środowisko wychowawcze, osoby, grupy społeczne i instytucje pełniące zadania wychowawcze, Typy środowisk z uwagi na intencje i osobowość człowieka w procesie wychowania. Środowisko naturalne, intencjonalne, środowisko lokalne.

Zjawisko i zakres animacji, animacja społeczna a animacja czasu wolnego. Animator – rola, zadania, profil osobowościowy (cechy), rodzaje animatorów, miejsca pracy, stereotypy dotyczące animatora społecznego i animatora czasu wolnego. Animacja czasu wolnego w Polsce i w innych krajach europejskich (analiza porównawcza). Analiza roli animatora. Najczęściej spotykane formy pracy animatora czasu wolnego. Warsztat pracy animatora czasu wolnego. Podstawy animacji w różnych grupach wiekowych. Przykładowe programy animacyjne. Metody animacji. Determinanty sukcesu animacji.

Wybrane koncepcje rozwoju w biegu życia: koncepcja sezonów życia D. Levinsona, teoria zadań rozwojowych R. Havighursta, psychospołeczna koncepcja rozwoju E. Eriksona; prawidłowości i zagrożenia rozwoju w poszczególnych fazach życia; zabawa i jej rola w rozwoju dziecka; aktywność twórcza i jej znaczenie; rozwój tożsamości, jego etapy, czynniki sprzyjające i zakłócające rozwój dojrzałej tożsamości; kryzysy życiowe, przyczyny, klasyfikacja, przebieg, szanse i zagrożenia; czas wolny, wybrane formy spędzania czasu wolnego w poszczególnych fazach życia, aktywność i bierność.

Promocja zdrowia – podstawy teoretyczne (idea, obszary, metody i podejścia do problematyki promocji zdrowia). Czas wolny dzieci i młodzieży, a zdrowy styl życia. Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży – strategia działań. Działania promujące zdrowie w aspekcie popularyzacji aktywności fizycznej.

Ocena stanu zdrowia(potencjału zdrowotnego) dla potrzeb promocji zdrowia. Potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży w zakresie działań wspierających zdrowie. Zasady konstruowania, wdrażania i ewaluacji programów dotyczących promocji zdrowia. Analiza wybranych programów promocji zdrowia, realizowanych w populacji obecnych dzieci i młodzieży. Aktywność fizyczna w promocji zdrowia – opracowanie projektu programu promocji zdrowia dla dzieci i młodzieży. Planowanie zajęć edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia – opracowanie scenariusza „spotkania edukacyjnego” – określenie celu, dóbr i treści, wybór form organizacyjnych, metod i środków dydaktycznych, określenie miejsca i czasu

Pojęcie massmediów. Rodzaje massmediów. Rola i funkcje massmediów w czasie wolnym. Szanse i zagrożenia massmediów dla czasu wolnego. Edukacja medialna a media w edukacji. Aspekty doboru mediów do zajęć wolnoczasowych. Projektowanie zajęć wolnoczasowych z wykorzystaniem mediów.

Wielokulturowe tradycje I i II Rzeczypospolitej i Polski obecnej na tle reszty Europy. Mniejszości etniczne, narodowe, a dorobek współczesnej kultury. Szacunek dla różnorodności i odmienności. Szacunek i zrozumienie dla różnych religii. Wyzwania współczesnego świata – wynikającego z globalizacji wzrostu napływu obcokrajowców do Polski. Wprowadzanie do zabaw i gier wdrażających wiedzę o wielokulturowości.

Komunikowanie jako zjawisko społeczne – istota, cechy i funkcje procesu komunikowania, modele procesu komunikacji, możliwości komunikacyjne współczesnego społeczeństwa, społeczeństwo medialne, ludzie w świecie mediów – znaczenie kultury audiowizualnej dla rozwoju człowieka, relacje dziecko – media, transmisja wartości w komunikacji medialnej, misja edukacyjna mediów a kultura popularna, zanik kultur lokalnych a działania mass-mediów.

Pojęcia: region, regionalizm, lokalizm, mała ojczyzna; badania regionalne i ich znaczenie; historia regionalizmu polskiego; regionalizm a świat wartości uniwersalnych; tożsamość regionalna; dziedzictwo kulturowo-historyczne jako czynnik tożsamości regionalnej; język wśród wyróżników regionu; przekaz treści regionalnych w pracy szkolnej i pozaszkolnej; formy działań na rzecz upowszechniania wiedzy o regionie; region w świadomości historycznej dzieci i młodzieży.

Zasady bezpiecznego korzystania z komputera oraz Internetu. Rozwijanie umiejętności zdobywania i krytycznego wykorzystywania informacji w procesach nauczania-uczenia się oraz wychowania. Znaczenie programów edukacyjnych w praktyce pedagogicznej oraz animacji wolnoczasowej. Wykorzystanie technologii informacyjnych w planowaniu, przygotowaniu i realizacji zajęć wolnoczasowych. Rola Internetu w kształtowaniu procesów grupowych.

Mobilizacja do pobudzenia twórczej aktywności dzieci/młodzieży/dorosłych. Podstawowe umiejętności plastyczne. Edukacja estetyczna. Dekoracja uniwersalna i okolicznościowa. Stosowanie wybranych technik i form plastyczno-technicznych oraz sposoby ich wykorzystania podczas zajęć animacyjnych.

Metodyka wychowania przez teatr. Rola sztuki w pedagogice. Teatr i rodzaje widowisk teatralnych. Elementy struktury teatru. Sposoby prowadzenia prób w grupie dziecięcej i młodzieżowej. Rodzaje prób. Rola reżysera (uwagi inscenizacyjne i reżyserskie). Ruch sceniczny aktora. Zasady poruszania się aktorów na scenie. Budowanie postaci scenicznych. Zagospodarowanie przestrzeni scenicznej. Scenariusz: analiza, interpretacja, przygotowywanie oraz dobór do wieku i możliwości dzieci/młodzieży/dorosłych. Ćwiczenia przy pracy nad interpretacją tekstu. Scenografia, kostiumy i rekwizyty. Wykorzystanie technik dramowych na scenie. Sztuka improwizacji. Rozgrzewka teatralna.

Praca z nauczycielem: Określenie własnych zainteresowań i umiejętności artystycznych. Opracowanie planu i przetworzenie idei w praktyczne zadania. Praca nad poszczególnymi punktami planu utworzonego przez nauczycieli.

Praca nauczyciela z uczniem: Sposoby zainteresowania ucznia działalnością artystyczną. Praktyczne przedstawienie metod pracy na materiale artystycznym. Prowadzenie przykładowych zajęć z czynnym uczestnictwem nauczycieli

Praktyczne zajęcia na przykładzie sztuki muzycznej: Praca przy użyciu materiału muzycznego. Praktyczne formy działalności muzycznej wśród amatorów

Wyznaczniki biegu życia. Rozwój i zmiany rozwojowe w cyklu życia człowieka. Dynamika rozwojowa: wzrastanie, dojrzewanie, uczenie się. Procesy starzenia się w ciągu życia (psychiczne, fizyczne i społeczne). Periodyzacja okresów rozwojowych. Zadania rozwojowe w życiu człowieka. Znaczenie czasu wolnego w okresie dzieciństwa. Znaczenie czasu wolnego w okresie dorastania. Znaczenie czasu wolnego w okresie dorosłości (wczesnej, średniej i późnej).

Koncepcje rozwoju lokalnego. Społeczność lokalna jako podmiot aktywizujący oraz jako cel aktywizacji. Rola lidera w środowisku lokalnym. Podmioty aktywizujące w trzech sektorach: publicznym (samorządy, szkoły), prywatnym (firmy, przedsiębiorstwa) oraz tzw. trzecim sektorze (organizacje pozarządowe). Nowa instytucja oraz reorientacja istniejącej. Inicjowanie współpracy, współdziałania i dialogu podmiotów aktywizujących. Projekt jako narzędzie aktywizacji środowiska lokalnego.

Organizowanie przestrzeni do zabawy. Dzielenie uczestników na zespoły. Zabawy dla różnych grup wiekowych. Zabawy na zapoznanie się i zintegrowanie grupy. Zabawy na podniesienie energii w grupie. Zabawy rozluźniające i relaksujące. Zabawy na podniesienie współpracy w grupie. Zabawy tematyczne (fabularyzowane i symulacyjne). Gry i zabawy plenerowe. Gry dydaktyczne. Gry planszowe i stolikowe. Gry tradycyjne, podwórkowe.

Zapoznanie z podstawą prawną regulującą organizację zajęć pozalekcyjnych.

Środowisko i jego uwarunkowania (typologia, elementy składowe, więzi społeczne, siły społeczne, otoczenie, środowisko społeczne, środowisko lokalne, kręgi środowiskowe). Cechy, cele, zadania i funkcje środowiska. Geneza i rozwój diagnozy w pedagogice. Teoretyczne podstawy diagnostyki (pojęcie diagnozy, rodzaje diagnoz, cele diagnozy pedagogicznej, modele diagnoz). Schemat głównych komponentów diagnozy (struktura procesu diagnostycznego). Uwarunkowania procesu diagnostycznego. Aspekty diagnozy rozwiniętej. Kontakt diagnostyczny. Przegląd i ogólna charakterystyka wybranych metod i technik diagnostycznych (rozmowa i wywiad środowiskowy, ankiety i kwestionariusze, skale szacunkowe, metoda socjometrii, metody i techniki projekcyjne). Konstruowanie narzędzi badawczych.

Analiza podstawowych pojęć. Rozumienie pojęcia „czas wolny” w turystyce i rekreacji. Psychospołeczne wymiary turystyki i rekreacji. Funkcje i dysfunkcje turystyki

i rekreacji. Charakterystyka potrzeb turystycznych i rekreacyjnych. Motywy, przyczyny

i skutki uprawiania turystki i rekreacji. Wychowanie i kształcenie do rekreacji i turystyki. Różnorodność form spędzania czasu wolnego w Polsce i za granicą. Rozróżnienie walorów i atrakcji turystycznych. Prezentacje wybranych form turystyki. Specyfika i warunki organizacji czasu wolnego dla określonej grupy wiekowej.

Praktyczne zastosowanie i rozwijanie umiejętności animatora i pedagoga czasu wolnego poprzez udział w organizowaniu i przeprowadzeniu wybranych przez siebie form zajęć czasu wolnego w ramach działalności zleconej przez dyrektora placówki (m.in.: warsztaty i ćwiczenia dla dzieci i młodzieży w ramach szkolnego czasu pozalekcyjnego, impreza okolicznościowa dla młodzieży szkolnej lub osób dorosłych). Wykorzystanie zdobytych umiejętności do prowadzenia zajęć/imprezy/warsztatów/itp. grupowych i nawiązania kontaktów z uczestnikami w różnym wieku. Podejmowanie współpracy przez szkołę (placówkę) z instytucjami w środowisku lokalnym. Samodzielne wykonywanie określonych zadań.